چگونه می توان معامله به قصد فرار از دین را اثبات كرد؟

- چگونه می توان معامله به قصد فرار از دین را اثبات كرد؟

    برای احراز این مساله كه معامله به قصد فرار از دین صورت گرفته یا نه؟ باید به بحث صوری بودن معامله توجه كرد. «در ماده 218 قانون مدنی چند نكته در این خصوص ذكر شده كه باید به آن توجه كرد. ممكن است خیلی از معاملات صوری نباشد و مثلافردی كه صاحب خودرو است، با بردن خودروی خود به یك بنگاه، آن را به خریداری بفروشد و بابت آن پول هم دریافت كند یا این كه خانه خود را در مقابل دریافت پول به فرد دیگری بفروشد.

معامله صوری :

معامله ای است كه در آن به شكل واقعی معامله ای صورت نگرفته باشد؛ یعنی نه پولی رد و بدل شده باشد و نه خریدار و فروشنده نیت انجام معامله را داشته باشند و ایجاب و قبول به مفهوم حقوقی واقع نشده و قصد مشتركی هم وجود نداشته باشد تا مثلا یك خانه در مقابل مبلغی مشخص به فرد دیگری منتقل شود. در چنین شرایطی اگر اركان معامله رعایت نشود، معامله صوری است و دادگاه می تواند با طی شدن شرایطی دستور ابطال آن را صادر كند. برای این منظور فردی كه مدعی است معامله به شكل صوری صورت گرفته و این مساله باعث از بین رفتن طلب او شده باید به دادگاه حقوقی محدوده سكونت خود، دادخواستی با عنوان دادخواست ابطال بیع بدهد تا طی مراحلی مال و اموال فرد بدهكار به نفع او توقیف شود.»
    

 مثال ديگر :

یكی از رایج ترین استفاده های این شیوه حقوقی زمانی است كه مردی بابت مهریه به همسر خود بدهكار است. مردان در چنین شرایطی اموال را به نام فرد دیگری منتقل می كنند، اما همیشه آنها نمی توانند از قانون نتیجه بگیرند. اگر انتقال اموال از سوی مرد پیش از مطالبه مهریه از سوی زن صورت گرفته باشد، معمولاقضات نمی پذیرند كه معامله صوری بوده است. ممكن است مردی احساس كند همسرش قصد اجرا گذاشتن مهریه اش را دارد. ممكن است زن یك ماه بعد این كار را بكند، اما مرد در همین فاصله می تواند اموال خود را انتقال دهد. در چنین حالتی ثابت كردن این مساله كه این معامله صوری بوده بسیار سخت است و اگر دادگاه با درخواستی از سوی زن برای ابطال معامله مواجه شود، به دقت این موضوع را بررسی خواهد كرد. مطابق قانون معاملات صوری به قصد فرار از دین در مقابل طلبكاران اعتبار ندارد و این مساله نسبت به طرفینی كه این معامله را منعقد كرده اند اعتبار دارد و نافذ است. اگر در چنین شرایطی بین مردی كه بدهكار مهریه است با پدر و مادرش این معامله صورت گیرد، اصل بر این است كه این معامله صوری بوده است، اما اگر سندی آورده شود كه مثلا نشان دهد مادر این فرد 100 میلیون تومان به او پول داده تا ملك او را بخرد، این مساله از سوی دادگاه بررسی خواهد شد. در چنین شرایطی بعد از تحقق معامله به قصد فرار از دین، اگر این معامله صوری با دادخواست ابطال، باطل شود، مال موجود به فرد طلبكار منتقل می شود، اما اگر بعد از مطالبه مهریه از سوی زن، نقل و انتقال صورت گیرد باطل كردن این معامله از طرف قانون ساده تر است.
    
    مطابق قانون معاملات صوری به قصد فرار از دین در مقابل طلبكاران اعتبار ندارد و این مساله نسبت به طرفینی كه این معامله را منعقد كرده اند اعتبار داردنكته قابل ذكر دیگر این است كه آیا وقتی مردی خانه ای 100 میلیونی را می فروشد، دادگاه درخصوص این 100 میلیون تومان از او سوال نمی كند؟ آیا این فرد بسادگی می تواند دادخواست اعسار دهد و مهریه مثلا500 سكه ای خود را قسطی كند؟ پاسخ به این سوال چنین است: «ممكن است در چنین حالتی مرد برای پرداخت مهریه دادخواست اعسار و تقسیط بدهد، اما ممكن است تقاضای اعسار رد شود و دیگر معسر قلمداد نشود، چون او 100 میلیون تومان پول دارد. دادگاه در چنین حالتی از او خواهد پرسید كه با این 100 میلیون كه از راه فروش خانه به دست آوردی چه كار كردی؟ ممكن است مرد بگوید 50 میلیون آن را بدهكار بودم. در چنین حالتی مرد باید به میزان این بدهی اسناد و مداركی را به دادگاه ارائه كند تا بدهی او را اثبات كند. او می تواند بگوید هزینه های دیگری را نیز از محل این پول پرداخت كرده ام و بابت آنها نیز اسنادی را به دادگاه ارائه كند، اما در نهایت از مبلغی كه می ماند او باید بدهی خود را بابت مهریه به همسرش بپردازد.
    

   «در چنین معاملاتی اگر فروشنده به شكلی واقعی خانه یا خودروی خود را به فرد دیگری فروخته باشد، اثبات موضوع بسیار سخت است، اما اگر صوری فروخته باشد، ابطال معامله آسان است. برخی افراد در چنین مواقعی سندهایی تنظیم می كنند یا كیفیت انتقال را جوری می چینند كه شبه تحقق بیع اتفاق می افتد و صوری بودن محقق نمی شود. مثلا چكی به نام فروشنده صادر و به حساب او پولی واریز می شود و همه چیز درست، اما برخی نیز این انتقال را ناشیانه انجام می دهند و فكر می كنند به محض انتقال سند، این تعهد از چارچوب وظایف آنها خارج می شود كه در چنین مواقعی صوری بودن معامله قابل اثبات است.»
    
  «معامله زمانی صوری خواهد بود كه فردی با اخطار ابلاغیه دادگاه یا دریافت نامه اجرای احكام از بدهی مالی خود مطلع شود. در چنین شرایطی اگر معامله ای صورت گیرد، شبهه معامله صوری بیشتر خواهد بود و احتمال این كه بتوان این معامله را صوری قلمداد كرد نزدیك تر به واقعیت است، زیرا این معامله دخل و تصرف در اموال به ضرر طلبكار است. در آن صورت می شود تقاضای ابطال داد، اما پیش از مطالبه دین، اثبات این موضوع سخت است؛ البته هر فردی باید از مسكن متناسب با شان خود و كتاب و وسایل ابزار كار خود برخوردار شود. این اموال قابل توقیف نیست و در صورت توقیف می توان آنها را آزاد كرد.
        
    نكته جالب توجهی كه در اين خصوص مي توان اشاره كرد ، شیوه های مختلفی است كه برخی از مردان برای نپرداختن مهریه به سراغ آن می روند. یكی از این شیوه ها توقیف صوری اموال است. مثلامردی به یكی از دوستان خود چكی به مبلغ بالامی دهد و از او می خواهد این چك را برگشت زده و به اجرا بگذارد و بعد مال و اموال او را توقیف كند تا این مرد بدهی همسر خود را ندهد. در چنین شرایطی مطابق قانون از آنجا كه طلبكار دیگر هم از فرد بدهكار چك دارد، فردی كه زودتر از دیگری با سند رسمی اقدام به توقیف اموال فردی می كند در اولویت است و ابتدا بدهی او پرداخته می شود و او می تواند از محل توقیف اموال بدهكار مطالبات خود را وصول كند.